Hoe vaardig ben jij in het gebruik van de toekomst? Wat betekent het om de toekomst te gebruiken? Ben jij futures literate? Als je een kopje koffie gaat doen met vrienden of een paraplu meeneemt naar werk, dan maak je al gebruik van de toekomst. Je creëert een bepaald beeld over wat gaat gebeuren en daarop baseer je keuzes die je in het nu maakt. Ook al maken de meeste mensen gebruik van de toekomst, velen weten niet waarom of hoe je die gebruikt.
Gebruik maken van de toekomst is uiterst belangrijk. We maken ons zorgen over de gevolgen van crises, op het gebied van klimaat en energie bijvoorbeeld. We investeren in onderwijs en gezondheidszorg voor de volgende generaties. Hoe leeft de volgende generatie in Nederland, op deze wereld? Hebben ze het nog even goed als de huidige generaties? De wereldwijde agenda van de millenniumdoelstellingen heet dan ook ‘Realizing the Future We Want for All’.
toekomst geletterd
Het enige probleem is dat maar weinig mensen weten hoe ze van de toekomst het beste gebruik kunnen maken voor een specifiek doel. Net zoals we het verleden gebruiken voor beslissingen van vandaag, kunnen we dat ook doen met de toekomst. UNESCO noemt het goed gebruikmaken van de toekomst ‘Futures Literacy’. Futures Literacy ofwel ‘toekomst geletterdheid’ is een vaardigheid, net zoals men de vaardigheid kan hebben om te lezen of schrijven. ‘Geletterdheid’ doelt van origine op de vaardigheid om te kunnen lezen en schrijven, maar tegenwoordig heeft het een bredere interpretatie. Denk bijvoorbeeld aan digitale of financiële geletterdheid. UNESCO voegt hier dus nog een soort geletterdheid aan toe: Toekomst Geletterdheid, maar wat betekent het om ‘toekomst geletterd’ te zijn?
Volgens het Futures Literacy Framework maken mensen op twee verschillende manieren gebruik van de toekomst. Enerzijds wordt gebruik gemaakt van de toekomst om goed te plannen en beter voorbereid te zijn op externe factoren, trends en ontwikkelingen. Anderzijds voor een open en creatieve houding, waardoor je beter voorbereid bent op het onvoorziene. Beide stromingen draaien om onze aannames van de toekomst.
Als je ‘toekomst geletterd’ bent, bezit je het vermogen om je aannames over de toekomst te onderzoeken en te gebruiken om complexe, nieuwe problemen met een open en creatieve houding aan te pakken. Belangrijk hierbij is te realiseren dat er meerdere ‘toekomsten’ zijn, in tegenstelling tot één toekomst. Deze toekomsten zijn gebaseerd op ons beeld van de toekomst en kunnen elkaar beïnvloeden. De beste lessen kunnen worden getrokken uit de dialogen tussen deze verschillende toekomstbeelden van verschillende mensen. UNESCO geeft aan dat dat een voortdurend proces is en niet een dialoog die je van tijd tot tijd voert. Dit proces noemen ze ‘anticipation’. Hierbij gaat het om het werken met verschillende toekomstbeelden. Toekomstperspectieven – kijkend naar een periode over 30-50 jaar – van verschillende groepen en culturen worden met elkaar geconfronteerd.
Futures Literacy Laboratories
In UNESCO’s ‘Futures Literacy Laboratories’ worden deelnemers uitgedaagd om kritisch na te denken over de waarden en overtuigingen achter hun verwachtingen van de toekomst. Deze cognitieve oefening bestaat uit drie fasen:
- Reveal: hier worden de impliciete voorkeuren en verwachtingen over de toekomst van deelnemers blootgelegd.
- Reframe: hier worden deze aannames geconfronteerd met een ander toekomstbeeld.
- Rethink: hier worden nieuwe strategische vragen geformuleerd over het heden aan de hand van de afgelopen twee fases.
Futures Literacy Labs kunnen op deze manier functioneren als een brug tussen wetenschap en praktijk, en tussen beleidsmakers, burgers, werkgevers en werknemers.
Maar wat betekent het nu om ‘futures literate’ te zijn? Als je ‘toekomst geletterd’ bent begrijp je dat mensen verschillende systemen hebben om de toekomst te verbeelden. Het sleutelwoord is daarom bewustzijn. Wanneer mensen bewust zijn van het nadenken over en gebruiken maken van de toekomst, kunnen zij haar inzetten en gebruiken om betere keuzes te maken in het heden. Complexiteit en onzekerheid blijken dan niet langer een obstakel in de weg te zijn, maar een leidende gids voor de toekomstdenker. Futures Literacy staat ons toe om de rol van de toekomst beter te kunnen begrijpen en daarmee de snel veranderende en volatiele wereld beter te kunnen besturen.
Meer weten over Futures Literacy, werken met de toekomst en gebruik maken van de toekomst? Futureconsult biedt hiervoor diverse methoden aan, zodat organisaties zichzelf op deze onzekere toekomst kunnen voorbereiden.
Neem contact met ons op via info@futureconsult.nl of bel 020-3203100 voor meer informatie.
—-
grafiek cognitieve oefening reveal – reframe – rethink: naar Miller, 2018
afbeelding: gegenereerd door Lexica