De traditionele verenigingsstructuur van brancheverenigingen staat onder druk. De belangrijkste oorzaak is dat mensen en organisaties elkaar tegenwoordig makkelijk via digitale platformen kunnen vinden en verbinden. Digitale technologie maakt samenwerking, ontmoeting of het gezamenlijk oplossen van een probleem steeds makkelijker. En waar je vroeger voor kennis en kunde bij een vereniging aangesloten moest zijn, biedt het internet inmiddels toegang tot alles wat je weten wil. Verder is de rol van belangenbehartiger veranderd onder druk van grotere transparantie en een steeds dynamischer speelveld. Veel brancheverenigingen staan daarom aan het begin van een transformatieproces. Binnen dat proces is ‘Vereniging 3.0’ het sleutelwoord.
Vereniging 3.0
De vereniging 3.0 kiest ervoor de focus op de ontwikkeling van de eigen sector te leggen, in plaats van op het bundelen van kennis of het vervullen van een rol als belangenbehartiger. Kan de sector innovatiever worden? Kan die zijn maatschappelijke meerwaarde beter laten zien? Het gaat dus niet alleen meer om belangenbehartiging voor de leden, maar vooral om het stimuleren van innovatiekracht binnen de eigen sector. En daarmee het bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Bijvoorbeeld: kan de bouwsector door innovatieve technieken zorgen dat het woningtekort snel wordt opgelost? Of: hoe kan de bouwmaterialensector bijdragen aan de circulaire economie?
Zo’n transformatie naar vereniging 3.0 gaat niet vanzelf. Oude structuren zijn vaak taai en veranderen is nu eenmaal moeilijk. Een belangrijke eerste stap is om goed zicht te hebben op de ontwikkeling van de eigen sector. Verandert die door nieuwe technologie? Is business as usual ook in de toekomst nog mogelijk? Zijn er toetreders van buitenaf die de sector bedreigen? Voor het eerlijk in kaart brengen van deze ontwikkelingen is moed nodig, want vaak worden ze als bedreigend ervaren.
Vertaling naar toekomstscenario’s
Een logische tweede stap is het vertalen van trends en ontwikkelingen in toekomstscenario’s. Hoe ziet de sector er over tien jaar uit? Welke scenario’s zijn daarvoor denkbaar? En welke mogelijke ‘nightmare competitor’ kan over tien jaar de markt betreden hebben? Die scenario’s kunnen met de leden besproken worden om hun awareness te vergroten – en om hen in te laten zien dat in de huidige samenleving verandering de enige constante is. Het is goed mogelijk dat het huidige businessmodel van leden niet in alle scenario’s houdbaar is. Dit open en eerlijk met elkaar bespreken is spannend, maar zorgt er wel voor dat er een noodzaak voor verandering is.
Vervolgens kunnen die scenario’s in een bespreking met de leden geconfronteerd worden met de maatschappelijke opgaven die voorliggen. Hoe verhouden de scenario’s zich bijvoorbeeld met de digitalisering van de samenleving, of de transitie naar duurzame energievoorziening of naar een circulaire economie? En wat hebben leden nodig vanuit de branchevereniging om hun potentiële rol invulling te geven?
Een touwtje uit de kluwen
Op basis van deze strategische gesprekken kun je als vereniging een strategische agenda opstellen voor innovatie van de sector. Welke innovaties zijn mogelijk? Welke nieuwe leden kunnen wij aantrekken? Als vereniging voeg je zo nieuwe waarde toe, en blijf je aantrekkelijk als partner voor het bedrijfsleven.
Veel brancheverenigingen ontwikkelen zich momenteel in de richting van Vereniging 3.0. Dat lijkt een doelgericht proces, maar vaak is het ook tasten en zoeken, want iedere vereniging is weer anders. Vaak moet je als verenigingsbestuurder gewoon ergens beginnen door een touwtje uit de kluwen los te trekken. Dan komt het proces soms vanzelf op gang.
Autoriteit is de belangrijkste graadmeter voor vooruitgang. Door een voorttrekkersrol op zich te nemen en verbinding met nieuwe partners te leggen kan de vereniging zijn autoriteit naar bedrijfsleven en samenleving vergroten. Dat maakt de vereniging aantrekkelijk als samenwerkingspartner voor weer andere partijen. En zo voegt de vereniging ook weer nieuwe waarde voor zijn leden toe.
Meer weten over de vereniging van de toekomst en hoe u de omslag maakt naar vereniging 3.0? Neem contact op met Jan Nekkers via nekkers@futureconsult.nl.