Het kabinet is gevallen, nieuwe verkiezingen komen eraan en partijen zijn onder hoog tempo hun verkiezingsprogramma’s aan het schrijven. En dat alles in een tijd waarin Nederland voor grote en complexe problemen staat. Zoals op het gebied van het klimaat, de zorg, stikstof, personeelstekorten en de woningnood. De neiging is groot om hierop te reageren met meer ad-hoc en korte termijn oplossingen, terwijl dat juist op de lange termijn de problemen vergroot. De afgelopen jaren zijn veel plannen gemaakt en beslissingen genomen zonder een visie: waar staat Nederland voor en waar gaan we voor? Hoe willen we dat Nederland er in de toekomst uit ziet?
Het handelen zonder visie hebben we bijvoorbeeld gezien bij het klimaat- en stikstofbeleid. Daar zijn we er te lang vanuit gegaan dat het probleem zichzelf oplost, of dat de markt dat doet.
Waarom wordt het gesprek over de toekomst zo weinig gevoerd?
Politiek, overheden en andere organisaties zijn vaak bezig met de korte termijn. Vooral politici voelen zich gedwongen om zich te richten op de waan van de dag – je ziet maar, er kunnen zo opeens nieuwe verkiezingen aankomen. Ambtenaren zouden hierbij een belangrijke rol kunnen spelen: zij kunnen zich makkelijker richten op het langetermijnbeleid en zij kunnen politici alert maken op onzekere maar impactrijke ontwikkelingen. Dit vraagt wel om een andere manier van denken en werken.
Wat kunnen we daar aan doen?
Futureconsult gebruikt scenarioplanning om inzicht te krijgen wanneer de toekomst onzeker is. Scenario’s geven een kijkje in een complexe en onzekere toekomst – op zowel korte als lange termijn kunnen scenario’s zeer nuttig en relevant zijn. Door middel van scenario’s kunnen organisaties anticiperen op onverwachte ontwikkelingen, zoals een sterke stijging van het aantal opnames in ziekenhuizen of een sterke krimp van het beschikbare personeel. Maar ook onverwachte crises of ontwikkelingen op wereld- of lokaal niveau. Juist overheden en overheidsorganisaties zouden op dit soort onverwachte ontwikkelingen voorbereid moeten zijn. Werken met scenario’s kan zorgen voor meer wendbaarheid: je kunt gemakkelijker signalen oppikken uit de omgeving en daarop reageren. Sommige organisaties zijn hier al druk mee bezig.
Een voorbeeld is de Jonge Klimaatbeweging. Zij ontwikkelden een toekomstscenario voor Nederland, een toekomstdroom van jongeren voor het jaar 2040. Dit getuigt van visie en zet een duidelijk, wenselijk toekomstbeeld waar we naartoe kunnen werken.
Eind 2022 gaf de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid nog aan dat het de overheid ontbrak aan een visie op het vervolg van corona.[1] Hoewel dat nu al lang achter de rug lijkt is het wel exemplarisch voor hoe de overheid handelde de afgelopen jaren – op het gebied van corona, maar ook zeker daarbuiten. En ook nu is een visie op corona niet onlogisch: in de Verenigde Staten komt er een nieuwe variant op.[2]
Zo zien we de laatste tijd steeds meer initiatieven ontstaan waarbij overheden en andere (publieke) organisaties worden aangemoedigd om meer na te denken over de toekomst. Vaak is daar weinig aandacht voor. Futureconsult is blij met deze beweging en hoopt dat ook politieke partijen de komende tijd nadenken en uitspreken wat hún toekomstvisie voor Nederland is.
Meer weten over toekomstdenken of scenarioplanning? Neem dan contact met ons op via info@futureconsult.nl of bel naar 020-3203100.
[2] https://edition.cnn.com/2023/08/09/health/covid-variant-eg5/index.html